روزنامه اعتماد در ستون نگاه دیپلماسی به قلم علی شکوهی روزنامه‌نگار، آورده است: طبعا در شرایطی که امریکا و ترامپ سعی در معرفی جمهوری اسلامی به عنوان یک تهدید جهانی داشتند، مواضع رییس‌جمهوری و وزیر امور خارجه ایران از جهات گوناگون توانست موثر واقع شود و تصویر واقعی جمهوری اسلامی را برای سیاستمداران و رسانه‌ها و افکار عمومی مردم جهان به خصوص مردم کشورهای غربی نشان دهد. درباره سفر رییس‌جمهوری به نیویورک و فعالیت‌های صورت گرفته از سوی هیات ایرانی نکاتی را باید مورد توجه قرار داد. 

1- در دنیا، دولت‌های بزرگ و کوچکی هستند که منافع ما را تهدید می‌کنند و ما هم خواسته‌ها و مطالباتی داریم که آنان حاضر به پذیرش آن نیستند. دشمنی و خصومت به همین سادگی شروع می‌شود. آنها حکومت ما را وابسته به خود می‌خواهند و ما استقلال همه‌جانبه را مطلوب می‌دانیم. آنها نفت ما را می‌خواستند و ما با ملی کردن نفت، از آنان خلع ید کردیم. آنها از دیکتاتور کشورمان دفاع می‌کردند تا منافع خود را پاس بدارند و ما خواستار آزادی و رهایی از سلطه استبداد بودیم که منجر به تهدید منافع آنان می‌شد.‌ ای کاش این خصومت‌ها نبود ولی ظاهرا چاره‌ای نیست. اگر دولتی در آن سوی دنیا، منافع خود را در درون مرز ملی ما تعریف می‌کند و حتی نوع نظام سیاسی کشورمان را می‌خواهد تعیین کند، معلوم است که ما با آن دولت دشمن خواهیم بود. 

2- امریکا در جهان معاصر نشان داد که تنها کشوری است که برای سلطه بر جهان، هم عزم روشنی دارد و هم توان نظامی و اقتصادی آن را و به همین دلیل، منافع این کشور در تعارض با بسیاری از دولت‌ها ازجمله جمهوری اسلامی قرار می‌گیرد. این کشور قادر به بسیج توان نظامی و اقتصادی و سیاسی و رسانه‌ای خود و متحدانش در مقابل همه دولت‌هایی است که حساب خود را از نظام سلطه جدا کرده و بر طبل استقلال و هویت ملی و اعتقادی خود می‌کوبند. با شکست کمونیسم و شوروی و در خلأ رقیب، امریکا از نظر ایدئولوژیک خود را در مقابل اسلام انقلابی و از نظر سیاسی در تعارض با جمهوری اسلامی تعریف کرده است. این موقعیت، هم فرصت‌هایی را برای جمهوری اسلامی پدید آورده است و هم تهدیداتی را موجب شده است.

3- هنر دیپلماسی معقول این است که بتواند در این شرایط از موجودیت نظام اسلامی دفاع و فرصت عملی شدن تهدیدات دشمن را سلب کند و برای تثبیت موقعیت و تامین منافع ملی نظام، فضای باز و فراخی را پدید آورد. دیپلماسی ممکن است منبع مستقل قدرت تلقی نشود اما در کنار دیگر منابع قدرت ملی، حتما عنصری تعیین‌کننده است. با دیپلماسی معقول، می‌توان هزینه دشمنی با ایران را در جهان افزایش داد تا هر کشور کوچک و بزرگی نتواند به آسانی با ما دشمنی کند. می‌توان از ایجاد یکدستی در میان دوستان امریکا و تفاهم علیه ایران، جلوگیری کرد تا منفذی برای زیستن ما پدید آید. می‌توان افکار عمومی غرب را متاثر کرد تا دست سیاستمداران امریکایی بسته شود و انجام هر کار غلط و غیرانسانی دولتمردان با حمایت افکار عمومی این کشور همراهی نشود. می‌توان از موقعیت نهادهای جهانی به گونه‌ای بهره گرفت که محدودیت امریکا و متحدانش بیشتر شود. می‌توان با ایجاد اختلاف میان ابرقدرت‌ها و نیز میان اروپا و امریکا و حتی میان امریکا با برخی از متحدان منطقه‌ای، سیاست خصمانه امریکا علیه ایران را منزوی کرد. 

دیپلماسی خواه ابزار قدرت باشد و خواه منبع قدرت تلقی شود، در مواردی مهم‌ترین عاملی است که می‌تواند از پس مشکلات جهانی کشور بر آید و آینده روشن و به دور از جنگ و خونریزی و خشونت را برای مردم به ارمغان آورد. البته مشروط به آنکه دست دستگاه دیپلماسی کشور را با مسائل جزیی و کم‌اهمیت نبندیم و به خاطر اختلاف نظر سیاسی در درون، پشت دیپلمات‌های کشورمان را در بیرون خالی نکنیم.

4- برجام نمونه موفق استفاده از دیپلماسی فعال برای محدود کردن اقدامات دشمن و کسب موقعیت برتر در نزد دولت‌هاست. جمهوری اسلامی در این مذاکرات از مواضع محوری خود عقب ننشست و از جمله توانست موقعیت خود را به عنوان یک کشور هسته‌ای تثبیت کند و سازمان‌های جهانی را وادارد که ایران هسته‌ای را به رسمیت بشناسد. ایران توانست با تکیه بر دیپلماسی ایران را از بندهای قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل نجات دهد که بر دست و پای اقتصاد و سیاست کشور بسته بودند. این از نادرترین اتفاقاتی است که به دست دیپلمات‌های ما محقق شد و بدون وقوع جنگ توانستیم خود را از اتهام تهدید صلح و امنیت جهانی بودن برهانیم و به دنیا نشان بدهیم که ایران به هیچ‌وجه خواستار تولید سلاح اتمی نیست...

و حاضر است همه نوع نظارت را در این زمینه بپذیرد مشروط به اینکه دنیا هم حق ایران را در زمینه استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای به رسمیت بشناسد. ایران توانست قطعنامه‌های تحریم را لغو کند و رابطه ایران با تمام جهان را به صورت عادی درآورد. این همه با وجود کارشکنی دشمن اصلی یعنی امریکا صورت گرفت و معلوم شد که اگر بتوانیم حرف درست بزنیم و به شیوه درست از این حرف‌ها دفاع کنیم، قادر به همراه کردن دولت‌ها و مجامع جهانی و افکار عمومی دنیا با خودمان خواهیم شد.

5- امریکا در جریان مذاکرات مجبور به همراهی با فضایی شد که جمهوری اسلامی در ایجاد آن نقش جدی داشت. دولت جدید امریکا معتقد است که این بدترین توافقی است که امریکا در آن وارد شد. ترامپ در این مقطع سعی در بی‌اعتبار کردن برجام دارد و ایران در مسیر تثبیت آن حرکت می‌کند. اظهارات مقامات اروپایی در دفاع از برجام نشان داد که دیپلماسی فعال ایران در هدف خود از دیپلماسی امریکایی موفق‌تر بوده است.

*منبع:روزنامه اعتماد،1396،7،2