ترکیه در مسیر نوین
سیفعلی موسی زاده*
بینالی ییلیدیریم برخلاف اسم خانوادگی اش (رعد و صاعقه ) شخصیت آرامی دارد، این پرستیژ شخصیتی تاکنون در مسیر حیات سیاسی او به نوعی متجلی بوده و انتخاب او بعنوان رهبر حزب حاکم و نخست وزیر ترکیه نیز می تواند حاوی پیام های داخلی و خارجی خاصی باشد.
ییلدیریم چه در داخل حزب عدالت و توسعه و چه در حیات سیاسی خود همیشه سیاست معتدلی داشته است و بر خلاف داوداوغلو چهره تکنوکراتی اش بر چهره سیاسی اش چربش دارد.
عملکرد تکنوکراتانه و بعد عمرانی ییلدیریم همچنان درخشش خاصی دارد و نخستین موضوعی که پس از طرح وی بعنوان رهبر جدید حزب حاکم و احتمال نخست وزیریش، توجه افکار عمومی در این کشور به آن معطوف شد ردیفی از اقدام های عمرانی ییلدیریم بویژه در پست معاونت شهرداری کلانشهر استانبول در زمان ریاست رجب طیب اردوغان بود.
انتصاب ییلدیریم بعنوان نخست وزیر ترکیه از جنبه های مختلف در داخل و خارج از ترکیه مورد ارزیابی قرار گرفته است .
در بعد سیاست خارجی پیش بینی می شود که دوران رغبت ترک ها به سیاست تهاجمی نئو عثمانیسم که بر اساس تئوری های دکتر داووداوغلو نخست وزیر پیشین استوار بود ، به انتهای خود نزدیک شده است و آنکارا بویژه در رابطه با همسایگان خود مسیر تنش زدایی و گسترش مناسبات را در پیش گیرد همان چیزی که ییلدیریم در نخستین موضع گیری رسمی اش به آن اشاره کرد.
ایران و روسیه بعنوان دو همسایه قدرتمند ترکیه در این مسیر اهمیت مضاعفی دارند، آنکارا در قدم نخست تلاش خواهد کرد که به دوران نزاع سرد خود با مسکو پایان دهد زیرا که اثرات این درگیری سیاسی را در نزدیک به یکسال گذشته در اقتصاد و نیز در سیاست خاورمیانه ای اش دیده است.
تحکیم مناسبات با ایران نیز بی شک در راس سیاست های این کشور قرار دارد، ترک ها در سال های اخیر با اینکه درمواقعی سخت ترین تنش های سیاسی را با ایران بر سر موضوع سوریه داشته اند؛ اما هیچوقت آن را به یک بحران تاثیرگذار در مناسبات خود با تهران تبدیل نکرده و روند منطقی تداوم روابط دوستانه با همسایه قدرتمندشان را ادامه داده اند.
نخست وزیر جدید ترکیه سه شنبه در مجلس این کشور اظهارات دلگرم کننده ای در رابطه با ایران مطرح و تاکید کرد که دولتش خواهان گسترش روابط در زمینههای تجاری، گردشگری، انرژی و حملو نقل با ایران است.
او گفت که کشورش برنامه ها و همکاری های خود با ایران را پیگیری خواهد کرد و برای تقویت روابط با تهران تلاش خواهد کرد و گسترش روابط در زمینههای تجاری، گردشگری، انرژی، و حملونقل با ایران یکی از برنامه های دولتش خواهد بود.
نخست وزیر ترکیه همچنین در رابطه با روسیه نیز گفت که دولتش برای بهبود روابط با روسیه از طریق مذاکره نیز تلاش خواهد کرد.
ترمیم سیاست خارجی و به قول ییلدیریم افزودن بر شمار دوستان که در چند سال گذشته به بهانه های مختلف از تعداد آنها در منطقه کاسته شده است ، شاید مهمترین اولویت دولت جدید ترکیه در آینده نزدیک باشد.
اما در این میان پیام انتصاب ییلدیریم بعنوان نخست وزیر در داخل این کشور شاید پررنگ تر از بعد خارجی آن باشد.
برخی تحلیل گران معتقدند که دولت یییلدیریم در واقع مرحله گذر نظام سیاسی ترکیه از پارلمانی به ریاستی است ، نظامی که اردوغان به جد به دنبال آن است.
با توجه به اکثریت کرسی های حزب حاکم در مجلس ، تغییر و تحول در رهبری حزب عدالت و توسعه و نیز دولت ، اردوغان امیدوار است که اقدام های جدی و عملیاتی تری در این مسیر صورت گیرد.
کارشناسان سیاسی معتقدند که ییلدیریم شخصیتی بسیار نزدیک به اردوغان در مقایسه با داود اوغلو است و بسیار بهتر از وی می تواند در خدمت سیاست های مورد نظر اردوغان باشد.
از نگاهی دیگر چنین به نظر می رسد که اردوغان با توجه به برخی اقدام های تند نظامی که در رابطه با کردهای مخالف انجام داده و توانسته آرامش نسبی بر مناطق شرقی این کشورحاکم سازد اکنون قصد دارد افکار عمومی را به موضوع افزایش امنیت ، رفاه اجتماعی و عمران داخلی معطوف سازد چیزی که در آینده بیشتر از مسایل خارجی بویژه در زمینه تغییر نظام سیاسی به کار او خواهد آمد و سکاندار این حرکت ییلدیریم تکنوکرات و عمران گراست.
از این پس باید انتظار داشت که از زبان بسیاری از مقام های ترکیه نه مسایل تنش زای خارجی که موضوع های اقتصادی ، عمران و رفاه اجتماعی طرح شود و در بعد سیاست خارجی نیز شاید از این پس ترک ها نه از تهدید و تنش که بیشتر از میز مذاکره و مصالحه بگویند .
..................................................................................
* رییس دفتر ایرنا در اردبیل