چشم ترکیه به دست ایران است
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، یک روز پس از ترک اعتراضی اجلاس سران کشورهای اسلامی و تحریم نشست اختتامیه این اجلاس، در آنکارا مورد استقبال رجب‌طیب اردوغان، همتای ترک خود قرار گرفت. روحانی اجلاس سران اسلامی در استانبول را به این دلیل ترک کرد که کشورش در بیانیه از پیش تنظیم‌شده این اجلاس، متهم به حمایت از تروریسم شده بود؛ اما استقبال اردوغان از او در کاخ مجللش در حومه آنکارا، با هدفی متفاوت از اجلاس سران و تنش‌زدایی‌های شعاری این اجلاس انجام شد. پس از آغاز اجرائی‌شدن برجام یا همان توافق هسته‌ای میان ایران و کشورهای ١+٥ که منجر به برداشته‌شدن تحریم‌های غرب علیه ایران شد، اکنون اردوغان امیدوار است بتواند با تقویت روابط اقتصادی خود با تهران، بخشی از مشکلاتش را حل‌وفصل کند. ملاقات میان دو رئیس‌جمهوری در شرایطی انجام شد که هر دو کشور در دو سوی بسیاری از مناقشات منطقه‌ای نقش اساسی ایفا می‌کنند. در این میان اردوغان شرایطی بحرانی دارد، چراکه تنش‌هایی که او با آنها روبه‌روست، نه‌تنها بین‌المللی و منطقه‌ای بلکه داخلی نیز هستند. ترکیه در جنگ داخلی سوریه از سویی با عربستان سعودی و هم‌پیمانانش که علیه بشار اسد، رئیس‌جمهوری این کشور هستند منافع مشترک دارد و از سوی دیگر با اتحادیه اروپا در بحران مهاجران تشریک مساعی می‌کند. هم‌زمان درگیری‌های سوریه بهانه‌ای شده است تا اردوغان بر طبل اختلاف قومیتی با کردهای ترکیه بکوبد و مسئله امنیت داخلی ترکیه نیز به این بحران افزوده شده است. بر همین اساس برآورد می‌شود مهم‌ترین محورهای این دیدار شامل تمرکز بر مسئله تنش‌ها در سوریه و روابط اقتصادی دوجانبه میان تهران و آنکارا باشد.رئیس‌جمهوری ایران نیز در شرایطی پا به کاخ اردوغان گذاشته که وزرای زیادی در اردوی مسافرتی همراه خود آورده و قصد دارد بستگی‌های اقتصادی میان دو کشور را محکم‌تر از پیش کند؛ اما روحانی مطابق رویه قبلی که در سفر به ایتالیا نیز خبرساز شد، روی پروتکل‌های دیپلماتیک جمهوری اسلامی پافشاری کرده و هیچ برنامه‌ای برای بازدید از آرامگاه مصطفی کمال آتاتوک، بنیان‌گذار جمهوری سکولار ترکیه، گنجانده نشده است. این در حالی است که بخشی از پروتکل دیپلماتیک ترکیه در دیدارهای سران از این کشور، بازدید و ادای احترام به این آرامگاه است.پس از آنکه بالاخره توافق هسته‌ای ایران پس از فرازونشیب‌های زیاد، منعقد شد ترکیه یکی از کشورهایی بود که به ایران به چشم بازاری پرسود و موقعیتی ویژه برای سرمایه‌گذاری نگاه کرد. از سوی دیگر از دیدگاه ایران، کشور ترکیه دروازه اروپا محسوب می‌شود و ایران برای مبادلات تجاری گسترده با اروپا، نیازمند عبور از ترکیه است. اکنون برآورد می‌شود با توجه به قراردادهای گسترده اقتصادی که میان ایران و کشورهای مختلف اروپایی منعقد شده یا در جریان انعقاد است، در این سفر نیز ایران و ترکیه قراردادهای تجاری زیادی را امضا کنند. احمد داووداوغلو، نخست وزیر ترکیه هم که در ماه مارس (اسفند ٩٤) به ایران سفر کرد، در نشست خبری خود اعلام کرد دو کشور قصد دارند با افزایش سه‌برابری تبادلات تجاری خود، رقم مبادلات را به سالانه ٣٠ میلیارد دلار افزایش دهند.در همین‌زمان، حتی با وجود تمامی دستاوردهایی که سفرهای عالی‌رتبه دوجانبه در حوزه اقتصادی برای دو کشور داشته است، تهران و آنکارا همچنان در دو سوی مخالف جبهه جنگ داخلی پنج‌ساله در سوریه هستند. ایران در این درگیری طرفدار بشار اسد است، در حالی‌که ترکیه کناررفتن او را تنها راه ممکن برای به‌نتیجه‌رسیدن راه‌حل‌های صلح‌آمیز می‌داند. ایران با حمایت از نیروهای شیعه و طرفدار دولت در سوریه تلاش می‌کند حوزه نفوذ خود در منطقه را حفظ کند و در همین زمان ترکیه در کنار عربستان سعودی به دنبال چندپاره‌کردن نیروهای شیعه و قدرت‌دادن به نیروهای سنی در این کشور هستند تا جای پای مناسبی برای خود ایجاد کنند و هر دو به نیروهای مورد حمایتشان کمک می‌کنند.بخش دیگری که احتمالا حاشیه پنهان این ملاقات خواهد بود، مسئله روابط تهران-ریاض است. ایران و عربستان به دنبال حمله عده‌ای به سفارت عربستان سعودی در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد، سال گذشته ارتباطشان را قطع کردند و چالش دیپلماتیک دیگری بر گرفتاری‌های خاورمیانه افزوده شد. گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای نشان می‌دهد ترکیه قصد میانجیگری در این رابطه را نیز داشته باشد، اما تهران هم برای آنکه دست‌خالی نماند، از فشارهای اخیر بر رسانه‌ها در ترکیه انتقاد کرده و در مناقشه‌ای رسانه‌ای که میان ترکیه و آلمان درگرفته، از آزادی اندیشه حمایت کرده است؛ این در حالی است که حتی آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نیز هفته قبل درباره اعتراض اردوغان، واکنش نسبتا مثبتی از خود نشان داد. حال باید صبر کرد تا نتیجه آنچه در پشت درهای متعدد و بسته کاخ اردوغان رقم خورده است، در روزهای آينده مشخص شود.
روزنامه شرق