سال۹۴ از پوياترين سال‌های ديپلماسي‌ ايران در طول ۳۷سال گذشته است زيرا دستاوردهاي پنهان برجام را مي‌توان از موفقيت‌هاي جمهوري اسلامي در حوزه سياست‌خارجي تلقي كرد. مهمترين دستاورد‌هاي برجام اين بود كه ۶ قدرت جهاني صريحا به قانونمند بودن فعاليت هسته‌اي ايران اعتراف كردند واين امر به لحاظ حقوقي نوعي مصونيت براي تاسيسات هسته‌اي ايران ايجاد مي‌كند. اينكه ۶ قدرت جهاني در يك سوي ميز مذاكره وايران در طرف ديگر ميز مذاكره به گفت‌وگو نشستند نشانه جايگاه والاي ايران در عرصه‌هاي بين‌المللي است. شايد در طول تاريخ معاصر ايران كمتر اين اتفاق افتاده كه ۶ قدرت بزرگ جهاني كه خود را كدخداي جهان مي‌دانند ونقشه سياسي دنيا را ترسيم مي‌كنند در كنار يك كشور منطقه‌اي مانند ايران به گفت‌وگو بنشينند. نتايج برجام هر چه باشد اين بود كه فضاي رواني جديدي در داخل و خارج، براي ايران ترسيم كرد كه نمونه روشن آن حضور صدها هيات اقتصادي از جهان براي تعامل اقتصادي با ايران بود. هر چند در روند مذاكرات هسته‌اي ايران و۱+۵ دو دولت عربستان و رژیم‌صهیونیستی تلاش كردند تا از رهگذر كمك گرفتن از لابي صهيونيستي روند مذاكرات را با بن‌بست مواجه كنند اما تيم مذاكره‌كننده ايران اين تلاش‌ها را نقش برآب کرد. تيم مذاكره‌كننده ايراني با برخورداري از تجربه گرانسنگ سياسي و توانايي اقناع بالا و با هوشمندي فوق‌العاده توانست از حقوق مسلم ايران در داشتن فناوري هسته‌اي سرسختانه دفاع كند. آمريكا نيز برخلاف توافقنامه برجام ثابت كرد كه طرف قابل اطميناني نيست زيرا آمريكا در سال۹۴ تلاش كرد تا با طرح موضوعات نخ‌نما شده‌ بخشي از دارايي‌هاي بلوكه شده ايران را به بهانه‌هاي مختلف غارت كند. اتهام‌زني‌هاي آمريكا به دست داشتن ايران در حوادث ۱۱سپتامبر ۲۰۰۱ نشان داد كه لابي صهيونيستي در پشت جريان‌سازي‌هاي برخي چهره‌هاي افراطي در كنگره آمريكا قرار دارد. مجموعه رخدادهاي سياسي سال۹۴ همچنین نشان مي‌دهد كه نمره دستگاه ديپلماسي ايران نمره ممتازي است هرچند در حوزه منطقه‌اي وزارت خارجه واكنش مناسبي نسبت به جريان‌سازي‌هاي رژيم عربستان عليه ايران ومحور مقاومت نشان نداد. عربستان در طول سال۹۴ از رهگذر تشكيل يك جبهه عبري- عربي عليه ايران ومحور مقاومت توانست فضاي غبارآلودي را عليه ايران در سطح جهان عرب ايجاد كند. اقدام شوراي همكاري خليج‌فارس و اتحاديه عرب درباره حزب‌ا... موجب شد تا عربستان با بهره‌گيري از ظرفيت مالي خود دست به جريان‌سازي هايي عليه ايران بزند. ايران نيز مي‌توانست در مقابل عربستان دست به بلوك‌بندي جديدي با شركت همپيمانان خود مانند عمان، لبنان، سوريه وعراق بزند و رژيم وهابي عربستان را منزوي كند. ظرفيت بالاي ایران در حوزه انرژي براي تقابل با جريان‌سازي‌هاي رژيم عربستان به خوبي مورد استفاده قرار نگرفت در حالي كه انرژي نفت وگاز مي‌تواند در خدمت اهداف سياسي قرار گيرد. در سال۹۴ ايران در حوزه ديپلماسي كمتر به ظرفيت كشورهاي جنوب شرق آسيا و شمال آفريقا براي انزواي عربستان پرداخته شد در حالي كه اين منطقه مي‌تواند بخشي مهمي از حوزه مانور سياسي ايران تلقي شود. با اين حال حوزه خاورميانه وشمال آفريقا بيشترين بار تعامل ديپلماتيك را بر دوش داشت. در مجموع ارزيابي عملكرد دستگاه ديپلماسي ايران در سال۹۴ عملكرد مثبتي بوده و لذا ايران در سال۹۵ نيز با بهره‌گيري از تجارب گذشته بايد به صورتي تهاجمي‌تر در برابر برخي كشورهاي مزاحم در منطقه عمل كند و دستگاه ديپلماسي بايد با ظرافت بيشتري به صورتي هوشمندانه راه را بر زياده خواهي‌هاي غرب و آمريكا ببندد.

* كارشناس روابط بين‌الملل

ار زوزنامه آرمان