چرايي تنش‌هاي قومي در قرقيزستان در گفتگوي دكتر مهدي سنايي با ايراس
قرقيزستان در هفته گذشته روزهاي ناآرامي را پشت سر گذاشت و اين كشور دستخوش تنش‌هاي قومي بود. طبق آمار منتشر شده در اين درگيري‌ها حدود 2000 نفر كشته و اختلافات قومي ميان قرقيزها و ازبكها منجر به آوارگي صدها هزار نفر از مردم اين كشور شده است. مؤسسه مطالعات ايران و اوراسيا (ايراس) براي بررسي هرچه بهتر ابعاد اين مساله مصاحبه‌‌اي را با آقاي دكتر مهدي سنايي، استاد دانشگاه تهران و رئيس موسسه ايراس انجام داده است كه مشروح آن در ادامه از نظر مي‌گذرد.
درگيري‌هاي اخير در قرقيزستان را مي‌توان از زواياي مختلف مورد بررسي قرار داد. اين درگيري‌ها و ناآرامي‌ها از سويي حاكي از عدم حل و فصل نهايي مسائل قومي در آسياي مركزي و اختلافات فرهنگي مردم آن است. ملل بومي منطقه سابقه طولاني زندگي و همزيستي با هم دارند اما از طرف ديگر حساسيت‌هايي هم وجود دارد و مرزبندي‌هاي استاليني در دوره شوروي مبتني بر حقايق تاريخي نبود. در جاي جاي جمهوري‌هاي به جا مانده از شوروي امكان بروز درگيري و ناآرامي وجود دارد كه در اين رابطه قرقيزها حساسيت خاصي روي ازبكها دارند. از سوي ديگر اين ناآرامي‌ها حاكي از خلا قدرت و ناپايداري دولت در قرقيزستان است. مردمان غير بومي و جمعيت ازبك مورد حمايت دولت قبلي بودند و اين نگراني وجود دارد كه آيا باز هم توجه ويژه‌اي به آنها مبذول خواهد شد. اين مساله باعث تنش ميان قرقيزها و ازبكها شده و زمينه را براي طرفداران آقاي باقي يف در ايجاد ناآرامي در اوش و جلال‌آّباد فراهم نموده است. از آنجايي كه اين منطقه جزء قلمرو تاريخي ايران است، اين حوادث براي ما از اهميت ويژه‌اي برخوردار بوده و جمهوري اسلامي ايران با دقت تحولات قرقيزستان را رصد مي‌كند. جمهوري اسلامي ايران در تحولات چند ماه گذشته و جابجايي دولت در قرقيزستان نقش مثبتي را ايفا نمود و به موقع حوادث را پيگيري كرد و سفرهايي صورت گرفت. در مجموع ذهنيت مردم قرقيزستان در مورد جمهوري اسلامي ايران مثبت است.
با عنايت به اينكه ازبكها يك سوي اين تنش‌ها هستند، به نظر شما احتمال تسري اين خشونت‌ها به ديگر كشورها از جمله ازبكستان وجود دارد؟
در حال حاضر جمهوري‌هاي همسايه احتياط مي‌كنند و ازبكستان هم محدوديت‌هايي براي ورود ازبكها به اين كشور اعمال نموده است. اين محدوديت‌ها فقط به علت عدم آمادگي پذيرش از مهاجران نيست بلكه بخشي از آن به اين خاطر مي‌باشد كه حضور ازبكها در اين كشور شايد مسبب بروز تنش‌هايي شود و يا در ميان اقوام غير بومي اين كشور مانند قزاق‌ها و قرقيزها حساسيت ايجاد كند.
جنابعالي علت امتناع روسيه از پاسخ به درخواست كمك قرقيزستان را چه مي‌دانيد؟
روسيه عملا تلاش خواهد كرد تا هر كمكي براي ايجاد آرامش لازم باشد انجام دهد ولي با توجه به تجربه تلخ روسيه از افغانستان و مشكلاتي كه خودش دارد و لزومي براي ورود به يك درگيري نمي‌بيند، اين كشور واهمه دارد كه ورودش به قرقيزستان باعث ايجاد عكس‌العمل در گروه‌هاي قومي، ديني و اصلاح‌گرا شود لذا در اين زمينه با احتياط رفتار مي‌كند.