تبریز جهان شهر ایران

شما مطلع هستید که گرجستان در مقایسه با کشور عزیزمان ایران از جمعیت و وسعت محدودی برخوردار است ولی به جرأت باید گفت دارای فرهنگ و تمدن بزرگی است. 

از وظایف مهم رایزنی‌های فرهنگی در خارج از کشور تقویت و ارتقاء روابط فرهنگی فی‌مابين ایران با دیگر کشورهاست و لذا تلاش ما هم در این نمایندگی فرهنگی در همین زمینه بوده است. در این خصوص رایزنی فرهنگی به منزله پل ارتباطی فرهنگی بین دو کشور عمل می‌نماید به طوری که اشخاص حقیقی (شخصیت‌های فرهنگی و ادبی) و موسسات حقوقی فرهنگی (دانشگاه‌ها، مراکز هنری، موزه‌ها، کتابخانه‌ها و...) دو کشور را به یکدیگر معرفی نموده تا ضمن ایجاد شناخت حقیقی از توان و ظرفیت‌های فرهنگی یکدیگر بتواند ارتباطات فرهنگی دو کشور تعمیق و تقویت نمایند. 

محور اصلی فعالیت‌های رایزنی فرهنگی ایران در تفلیس تقویت مسائل ایران‌شناسی در سطوح مختلف علمی و دانشگاهی است. در همین زمینه نسبت به احیاء، تجهیز و راه‌اندازی اتاق‌های ایران در دانشگاه‌های مختلف به ویژه در مدارس فارسی‌آموز شهر تفلیس اقدام نموده است. همچنین با توجه به ضرورت تربیت نسل جدید رایزنی فرهنگی نسبت به حمایت از ایران‌شناسان جوان گرجی از طریق انتشار مقالات آنها، حمایت از تشکیل انجمن ایران‌شناسان جوان، هم‌چنین اعزام آنها به ایران برای گذراندن دوره‌های دانش‌افزایی و بازدید از مراکز فرهنگی کشورمان اقدام کرده است. 

با توجه به این که گرجستان کشوری مسیحی است و عموم مردم این دیار دارای مذهب ارتدکس هستند لذا تقویت روابط ادیانی اسلام و مسیحیت (ارتدکس) همواره در دستور کار رایزنی فرهنگی قرار داشته و از طریق برگزاری نشست‌ها و گفت‌وگوهای بین ادیانی در تفلیس و تهران و همچنین انجام ملاقات‌های متعدد با عالیجناب ایلیای دوم اسقف اعظم گرجستان این مهم پیگیری شده است. 

طیف زیادی از ایران‌شناسان گرجی که عمر خود را در راه مطالعه مسايل ایران‌شناسی مصروف نموده در گرجستان وجود دارند که دارای مدارج و مدارک تحصیلی بالای بوده و آثار متعددی را در زمینه ایران و زبان فارسی تالیف و یا ترجمه کرده‌اند. رایزنی فرهنگی ایران در تفلیس تلاش نموده تا از طرق مختلف برای انتشار این آثار ارزشمند و همچنین تجلیل از اساتید و ایران‌شناسان برجسته گرجی اقدام نماید. انتشار بیش از ۳۰ عنوان کتاب و نشریه که همگی حاصل تلاش‌های ایران‌شناسان گرجی است حاصل بخشی از این تلاش‌ها است که به نوعی قدردانی از اقدامات ایران‌شناسان گرجی از سوی جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود. لازم به ذکر است در سال‌های اخیر جوایزی معتبر و متعدد از سوی جمهوری اسلامی ایران به پژوهشگران و ایران‌شناس گرجی اهدا شده است. 

برگزاری نشست‌ها و همایش‌های متعدد علمی، اجرای نمایشگاه‌های هنری و فرهنگی، نمایش تئاتر و فیلم‌های ایرانی، برگزاری شب شعر، هفته فرهنگی ایران در شهرهای مختلف گرجستان از جمله تفلیس، کوتایسی، باتومی و تلاوی، حمایت از موسسات و مراکز ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی، برگزاری اردوهای فرهنگی-آموزشی، انعقاد قراردادهای فرهنگی و دانشگاهی، اعطاء بورسیه‌های تحصیلی، برگزاری مسابقات فرهنگی و ادبی، راه‌اندازی غرفه ادبی ایران در کتابخانه ملی گرجستان، حضور در نمایشگاه بین‌المللی کتاب گرجستان، برگزاری برنامه‌های فرهنگی برای ایرانیان مقیم و.... از دیگر فعالیت‌های رایزنی فرهنگی ایران در تفلیس است. 

از نظر من گرجیان مردمی متمدن و با فرهنگ و دارای تاریخ کهن هستند که اشتراکات تاریخی فراوانی را با ما ایرانیان دارند. هر چقدر بیشتر تحقیق می‌کنیم به مشترکات بیشتری برخورد می‌کنیم. همین مشترکات فرهنگی می‌تواند زمینه‌های جدیدی را به دست دهد تا فعالیت‌های نوین و ابتکاری را در سایر زمینه‌ها شروع کرد. 

مردم گرجستان اصولاً به مقوله هنر علاقه‌مند هستند. در گرجستان بیش از سینما به تئاتر توجه دارند. این موضوع را از تعداد سالن‌های سینما و تئاتر در شهر تفلیس می‌توان دریافت. یعنی سه برابر سالن سینما سالن‌های تئاتر وجود دارد که همگی آن‌ها فعال و پراستقبال هستند. بسیاری از کارگردانان و تهیه‌کنندگان گرجی در سینما و تئاتر تحصیل‌کرده روسیه هستند و لذا تاثیر فرهنگ روسی را نمی‌توان در این بخش از فرهنگ گرجی نادیده گرفت و لذا باید گفت هنرهای گرجی در بخش‌هایی تحت تاثیر قرار داشته‌اند و آثار آن تا زمان حاضر نیز ادامه دارد ولی از این نظر که گرجستان خود دارای فرهنگی غنی و تمدن کهن است لذا توانسته فرهنگ‌های اصیل خود را در بسیاری از زمینه‌ها حفظ نماید. صنعت مجسمه‌سازی، موسیقی و رقص‌های اصیل گرجی مخصوصاً در بخش فولکوریک نمونه‌های بارز آن است. بعد از پایان سلطه کمونیست و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق، دولت غرب‌گرای گرجستان علی‌رغم ریشه‌های محکم فرهنگ اصیل گرجی، تلاش‌های زیادی را برای تغییر فرهنگ سنتی این کشور از خود نشان داد. نمایش بی حد و مرز فیلم‌های هالیوودی و غربی و همچنین ترویج فرهنگ بی بندوباری در تلويزیون‌ها و چراغ سبز نشان دادن به همجنس‌گرایان خام به بهانه وجود دمکراسی از آن جمله است. 

برگزاری المپیاد زبان فارسی اولین تجربه ما در این زمینه بود که با همکاری بی‌شائبه و صمیمانه پروفسور لی لی ژرژلیانی رئیس بخش زبان فارسی دانشگاه دولتی تفلیس در سطح مراکز دانشگاهی که دارای بخش زبان فارسی بودند انجام شد. این المپیاد که در سطح منتخبین دانشگاه‌ها انجام شد تلاشی بود برای ارزیابی علمی و همچنین تشویق کسانی که زبان فارسی را در دانشگاه‌ها به عنوان رشته تحصیلی خود انتخاب کردند. 

در این جا لازم است مقایسه‌ای کوتاه داشته باشم بین ایران‌شناسی قدیم و ایران‌شناسی جدید در گرجستان. در دوره شوروی سابق بسیاری از کسانی که زبان فارسی را به عنوان رشته تحصیلی انتخاب می‌کردند علی‌رغم این که آثار تالیفی، تحقیقی و یا ترجمه اشعار را از خود بر جای می‌گذاشتند قادر به صحبت کردن به زبان فارسی نبودند که یکی از دلایل آن عدم ارتباط مستقیم ایران‌شناسان با ایران و ایرانیان بوده، ولی بعد از فروپاشی شوروی سابق این وضعیت تغییر یافته و ارتباطات برقرار شد. برای خود من جالب بود که وقتی در یکی از اتاق‌های ایران یکی از دانشگاه‌های تفلیس قرار گرفتم دانشجویی گفت شما اولین فرد ایرانی هستید که ما به صورت زنده می‌بینیم که به زبان فارسی صحبت می‌کند. بنابراین مهم‌ترین خصیصه ایران‌شناسان امروزی گرجی این است که زبان محاوره و تکلم آن‌ها حتی نسبت به برخی ایران‌شناسان قدیم بهتر است. 

با توجه به تاثیر برگزاری چنین برنامه‌هایی تصمیم گرفتیم تا المپیاد زبان فارسی را در سطح مدارس فارسی‌آموز گرجستان در سال ۹۲ برگزار نماييم. 

طی سال‌های اخیر برنامه اصلاحات آموزشی در سطح دانشگاه‌های گرجستان به اجرا گذاشته شد که منجر به ایجاد مشکلاتی برای برخی رشته‌های به ویژه رشته‌های شرق‌شناسی شد. در نتیجه این اصلاحات دولت حمایت خود را از مراکز تحقیقاتی و انستیتوهای شرق‌شناسی محدود کرده و به حداقل رساند. بسیاری از اساتید مجرب و قدیمی شرق‌شناس در تلاش برای بازگشت به جایگاه گذشته پربار خود هستند. البته تاکید می‌کنم علی‌رغم مسائلی که مطرح شد می‌توان گفت ایران‌شناسی در گرجستان همواره در حال رشد و ارتقا بوده و تغییرات انجام شده در نظام آموزشی باعث کم شدن علاقه گرجی‌ها نسبت به مطالعات ایران‌شناسی و زبان فارسی نشده است. 

استقبال از زبان فارسی نسبت به سایر زبان‌های شرقی در سطح دانشگاهی به ویژه دانشگاه دولتی تفلیس که مهم‌ترین دانشگاه گرجستان محسوب می‌شود از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است. در حال حاضر مجموعاً تعداد ۳۷۳ نفر دانشجو، دانش‌آموز و فارسی‌آموز در حال یادگیری زبان فارسی در مراکز مختلف علمی و دانشگاهی هستند. 

اجرای برنامه‌های حمایتی از سوی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و همچنین لغو روادید بین دو کشور که به تبع حضور ایرانیان در گرجستان بازار کار مساعدی را فراهم کرد تا با ایجاد اشتغال انگیزه مضاعفی را در کنار شیرینی قند پارسی برای دانشجویان علاقه‌مند به فرهنگ ایران به وجود آورد. 

به نظر می‌رسد با توجه به روابط دیرینه فرهنگی دو کشور ایران و گرجستان در حال حاضر روابط فرهنگی دو کشور در سطح بالایی قرار گرفته که ویژگی مهم آن دو سویه بودن این روابط است. اجرایی نمودن مفاد توافقنامه فرهنگی موجود فی‌مابین دو کشور می‌تواند باعث تعمیق روابط فرهنگی شود. تقویت مناسبات فرهنگی با تاکید بر مشترکات فرهنگی دو کشور، توسعه همکاری‌های متقابل علمی-دانشگاهی و همچنین معرفی ظرفیت‌های فرهنگی طرفین از مهم‌ترین راهکارهای افزایش تعاملات فرهنگی به شمار می‌رود. 

منبع: ايراس