تبریز جهان شهر ایران

سفر دو روزه 'رجب طيب اردوغان' نخست وزير تركيه، به جمهوري آذربايجان در حالي روز چهارشنبه پنجم مرداد ماه انجام پذيرفت كه دو كشور با افزايش همكاري هاي خود در قالب 'روابط راهبردي' به دنبال همگرايي در حوزه هاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي هستند.

'رجب طيب اردوغان' نخست وزير تركيه بنا به دعوت 'الهام علي اف' رييس جمهوري آذربايجان، در راس هيات عاليرتبه اي روز چهارشنبه پنجم مرداد در سفري دو روزه عازم باكو شد. در اين سفر 'احمد داود اوغلو' وزير امور خارجه، 'ظفر چاغلايان' وزير اقتصاد و 'تانر يلديز'' وزير انرژي و منابع طبيعي تركيه، اردوغان را همراهي مي كنند. اردوغان در اين سفر با 'الهام علي اف' رييس جمهوري آذربايجان و ساير مقامات بلندپايه آن كشور ديدار و گفت وگو كرد. آنكارا همواره مدعي است، روابط خود با باكو را مطابق تعريف 'حيدر علي‌اف' رييس جمهوري فقيد جمهوري آذربايجان بر مبناي ' دو دولت و يك ملت' تنظيم كرده است.
تركيه همكاري هاي گسترده اي در حوزه انرژي با جمهوري آذربايجان دارد كه در اين حوزه خط لوله نفتي باكو - تفليس - جيهان مهمترين رشته ارتباط راهبردي دو كشور است. به موازات اين خط، خط لوله گاز 'ناباكو' نيز بين تركيه و جمهوري آذربايجان در حال احداث است كه به وسيله آن، گاز مورد نياز تركيه از جمهوري آذربايجان تامين مي شود. حضور تانر يلديز وزير انرژي تركيه، در اين سفر نشان مي دهد دولت اردوغان تلاش دارد تا در ديپلماسي انرژي فعال عمل كند. همچنين به گفته ناظران علاوه بر مذاكره در حوزه هاي اقتصادي نظير؛ توسعه و تحكيم مبادلات بازرگاني و فعاليت شركت هاي تركيه اي در جمهوري آذربايجان، مساله قره باغ و چگونگي حل آن از ديگر مسائلي است كه در دستور كار رهبران دو كشور قرار گرفت.

**تركيه- جمهوري آذربايجان: روابط راهبردي
---------------------------------------------
روابط جمهوري آذربايجان با تركيه در چند سال گذشته تحت تاثير دو عامل عمده قرار داشته است كه از يك سو ميراث تاريخي و از سوي ديگر روابط اقتصادي روبه گسترش اين دو كشور را مي توان نام برد.
الف)ميراث تاريخي: روابط جمهوري آذربايجان در دو دهه گذشته و پس از استقلال اين جمهوري از اتحاد جماهير شوروي بسيار تحت تاثير ميراث تاريخي اين دو كشور قرار داشته است. ميراث تاريخي كه بخشي از آن را ژئوپلتيك دو كشور و روندهاي تاريخي همساني قومي و زباني شكل داده است. چنين ميراثي در قالب شاخصه هاي ژئوپلتيكي، قومي و زباني بطور گسترده اي توانسته بر سياست خارجي دو كشور تاثير بگذارد به نحوي كه تركيه، جمهوري آذربايجان را منطقه خارج نزديك خود قلمداد كرده و مناسبات خود را در قالب الگوي 'روابط راهبردي' تعريف كرده است. تشكيل 'شوراي عالي همكاري راهبردي تركيه و آذربايجان' در دهم ديماه1389 و در حاشيه اجلاس سران كشورهاي ترك زبان در استانبول، ميان رييس جمهوري آذربايجان و نخست وزير تركيه يكي از نمونه هاي چنين تعامل راهبردي است. همچنين در اين بخش، بحران قره باغ و حل آن يكي از موضوعات اصلي مذاكرات جمهوري آذربايجان و تركيه بوده است.
ب) روابط اقتصادي جمهوري آذربايجان و تركيه يكي ديگر از مولفه هايي است كه در سياست خارجي دو كشور نقش اساسي ايفا مي كند. با توجه به سرمايه‌گذاري‌هاي گسترده آنكارا در اين بخش و استقبال باكو از اين امر به نظر مي‌رسد دو كشور با توجه به امضاي تاسيس شوراي عالي همكاري‌هاي استراتژيكي گام‌هايي بزرگ‌تر در اين راه برداشته و با كاهش اختلافاتي در مورد مسائل حقوقي و يا مالي بر دامنه‌ همكاري‌هاي خود بيفزايند. علاوه بر اين نيز دو كشور مي كوشند تا با تاكيد بر پروژه‌هاي مشتركي همچون پروژه راه آهن باكو- تفليس- قارص (تلاش مي‌شود كه تا پايان سال 2012 خط آهن فوق تكميل و در سال 2013 خط راه آهن به بهره‌برداري رسد) دامنه همكاري‌هاي اقتصادي خود را افزايش دهند. تركيه و جمهوري آذربايجان از حجم مبادلات تجاري بالايي نيز برخوردار هستند، به طوري كه حجم تبادل تجاري بين جمهوري آذربايجان و تركيه در سال 2005 (1384) حدود800 ميليون دلار بود، در سال 2010 (89) به بيش از سه ميليارد دلار افزايش يافت. بعلاوه، حجم كل سرمايه گذاري تركيه در اقتصاد جمهوري آذربايجان شش ميليارد دلار است و تا سال2010، هزار و دويست شركت خصوصي تركيه در 237 پروژه در اين كشور سرمايه گذاري كرده اند.

** جمع بندي
---------------
جمهوري آذربايجان بعنوان يكي از كشورهاي قفقاز جنوبي، به دليل ميراث تاريخي نزديك و روابط گسترده اقتصادي ناشي از ترانزيت انرژي، در سياست خارجي تركيه از اهميت بالايي برخوردار است. سفر رجب طيب اردوغان نخست وزير تركيه، به اين كشور پس از تشكيل دولت جديد، نشان از الگوهاي رفتاري است كه ناشي از مطلوبيت نگرشي و اقتصادي دو كشور براي يكديگر است. بر اين مبنا، بسياري از تعاملات سياسي و اقتصادي دو كشور و حتي ميزان رشد روابط تاثير پذيرفته از اين دو شاخص عمده بوده است كه به ويژه پس از روي كار آمدن دولت اردوغان و در تلفيق با ديپلماسي منطقه اي و ديپلماسي انرژي اين كشور سير صعودي پيدا كرده است.
منبع: ايرنا