اوپک پلاس
احسان آذری‌نیا
بازار نفت در سه سال اخیر نوسان‌های بزرگی داشته و در این مدت، اوپک و دیگر تولیدکنندگان بزرگ نفت از جمله روسیه، درس‌های ارزشمندی از بازار فراگرفته‌اند.
در سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ اوپک نقش تاثیرگذاری بر بازار نفت نداشت؛ زیرا اعضای آن به شکل متفرق و ناهماهنگ رفتار می‌کردند و هر یک به دنبال منافع خود بودند. از اواسط سال ۲۰۱۶ آنها به این نتیجه رسیدند که روش درست، همکاری است و اوپک باید بار دیگر نقش تاثیرگذار بر بازار داشته باشد. اواخر سال یاد شده، توافق بر سر کاهش عرضه نفت بین اوپک و برخی تولیدکنندگان نفت از جمله روسیه حاصل شد و از ابتدای سال گذشته، میزان عرضه نفت کاهش یافته است. با آنکه در ابتدا کسی تصور نمی‌کرد این برنامه به درستی اجرا شود، اما اکنون که ۱۴ ماه از اجرای آن می‌گذرد میزان پایبندی به آن بسیار بالا بوده و این عامل سبب رشدقیمت نفت شده است.
برنامه کاهش عرضه نفت تا پایان سال جاری میلادی اجرا می‌شود اما سوالی که برای کشورهای حاضر در این برنامه مطرح است این است که نحوه همکاری پس از پایان سال جاری چگونه باید باشد.وزیر نفت امارات اخیرا به تلاش‌هایی که با هدف ایجاد یک گروه بزرگ نفتی متشکل از اوپک و برخی کشورهای دیگر از جمله روسیه آغاز شده اشاره کرده است. هدف از تشکیل این گروه، هماهنگ شدن سیاست‌های نفتی از سوی تولیدکنندگان بزرگ نفت است. پیش‌بینی شده تا قبل از پایان سال جاری میلادی، پیش نویس منشور همکاری بین این کشورها تدوین شود و به امضای آنها برسد.کارشناسان بازار نفت معتقدند نه اوپک به تنهایی می‌تواند بر بازار نفت تاثیرات بزرگ و پایدار بگذارد و نه روسیه و چند تولیدکننده دیگر به تنهایی چنین امکانی دارند، بنابراین ضروری است دو طرف در مسیر همکاری حرکت کنند.
نقش کلیدی روسیه
در این حوزه نقش روسیه بسیار مهم است. احتمال آنکه یک تولیدکننده بزرگ دیگر نظیر برزیل به این سوپرگروه بپیوندد بسیار کم است و پیوستن تولیدکنندگان کوچک نفت تاثیر بزرگی بر چارچوب همکاری‌ها نخواهد داشت. از سوی دیگر برخی تولیدکنندگان دست دوم نظیر آذربایجان و عمانکه هر یک کمتر از یک میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کنند می‌توانند به عضویت این گروه بزرگ درآیند بدون آنکه تاثیرات بزرگ بر تصمیم‌های گروه داشته باشد اما روسیه نقشی بسیار بزرگ خواهد داشت.
تولید نفت این کشور تقریبا برابر با عربستان و آمریکاست. روسیه همچنین بزرگ‌ترین صادرکننده گاز طبیعی است و میزان صادرات گاز طبیعی آن دو برابر قطر است. باآنکه نرخ رشد اقتصادی این کشور بالا نیست اما تولید ناخالص داخلی آن دو برابر بزرگ‌ترین عضو اوپک یعنی عربستان است. همچنین روسیه کشوری هسته‌ای و عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل است. در واقع روسیه می‌تواند از مجراهای سیاسی و نظامی به اعمال قدرت بپردازد نه صرفا از طریق بازار نفت. کارشناسان معتقدند اگر قرار است سوپرگروه نفتی، قدرت کافی برای تاثیرگذاری بر بازار نفت داشته باشد همکاری با روسیه ضروری است. این در حالی است که منافع روسیه فراتر از بازار نفت است. به این ترتیب شراکت و همکاری بلندمدت و موثر بین تولیدکنندگان نفت مستلزم حضور روسیه است.
چند روز دیگر انتخابات ریاست جمهوری در روسیه برگزار می‌شود و ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری این کشور که در انتخابات نامزد شده وعده داده از فقر در این کشور بکاهد. وضعیت اقتصادی روسیه در یک سال اخیر بسیار بهتر شده اما ضعف‌ها به دلیل قیمت پایین نفت ادامه پیدا کرده است. این به آن معناست که روسیه نیز به حضور در گروهی که تولیدکننده نفت است و منابع مشترک با آن دارد نیازمند است. نکته مهم دیگر این است که روسیه با دنبال افزایش نفوذ خود در جهان است و برای تحقق این هدف همکاری‌های این کشور با کشورهایی نظیر عربستان ضروری است. مسکو در این مسیر تاکنون موفق عمل کرده و تلاش می‌کند همکاری‌ها با تولیدکنندگان نفت به‌ویژه عربستان صرفا به حوزه نفت محدود نباشد. به این ترتیب لازم است هنگام تدوین منشور سوپرگروه نفتی، اعضای اوپک به نیاز روسیه به حضور در این تشکل توجه داشته باشند. از ابتدای اجرای برنامه کاهش عرضه نفت، به سبب افزایش قیمت‌ها درآمدهای نفتی روسیه ۵/ ۴۱ میلیارد بالاتر رفته است.
موضوع مهم این است که متغیرهای موثر بر بازار نفت متعدد هستند؛ یعنی پیش‌بینی آینده چندان آسان نیست. به نظر می‌رسد عربستان و روسیه معتقدند باید بر اوضاع بازار نظارت کنند تا روندهای اصلی مشخص شود سپس درباره نحوه ادامه برنامه کاهش عرضه تصمیم‌گیری شود. اقتصاد روسیه سال گذشته از رکود خارج شد و یک عامل آن افزایش قیمت نفت بود. رشد قیمت‌ها ازکسری بودجه عربستان نیز کاسته است. البته هر دو کشور و دیگر تولیدکنندگان نفت برای بهتر شدن شرایط اقتصادی خود به قیمت‌هایی بالاتر از اکنون نیازمند هستند. این به آن معناست که آنها می‌دانند همکاری در آینده ضروری است.نظرسنجی خبرگزاری رویترز از ۳۴ اقتصاددان نشان می‌دهد آنها معتقدند امسال متوسط قیمت هر بشکه نفت برنت ۴/ ۶۲ دلار خواهد بود. این رقم نسبت به پیش‌بینی قبلی آنها بالاتر است. رشد مداوم تقاضای جهانی، پایبندی به برنامه کاهش عرضه و ریسک‌های ژئوپلیتیک عوامل خوش‌بینی این اقتصاددان‌ها نسبت به آینده هستند. پیش‌بینی شده پایان سال جاری میلادی قیمت نفت برنت در محدوده ۶/ ۶۱ دلار و در پایان سال آینده در محدوده ۳/ ۶۲ دلار نوسان خواهد کرد.
رفاقت پس از رقابت
نخستین نشانه تغییر شرایط، همکاری بین اوپک و برخی تولیدکنندگان دیگر نفت از جمله روسیه در اجرای برنامه کاهش عرضه نفت بوده است. این همکاری در ابتدا شکننده توصیف می‌شد و بسیاری از کارشناسان معتقد بودند این بار نیز عمر پایبندی به تعهدات بسیار کوتاه خواهد بود؛ اما اکنون ۱۴ ماه از آغاز برنامه کاهش عرضه می‌گذرد و همه شاهد هستند که پایبندی اعضای اوپک و دیگر تولیدکنندگان نفت این توافق بسیار بالاست. در واقع اکنون اوپک توانسته بازار را متقاعد کند که شرایط عوض شده است.
واقعیت این است که در سال ۲۰۱۴ یکی از علل کاهش شدید قیمت‌ها، مازاد عرضه نفت از سوی اوپک بود. در آن زمان از یکسو تقاضای جهان برای نفت خام رشد قابل ملاحظه نداشت و از سوی دیگر بازار با ۴ میلیون بشکه در روز مازاد عرضه به ویژه از سویعربستان روبه‌رو شده بود. بدیهی است که نتیجه این شرایط، کاهش شدید قیمت‌هاست. در آن زمان اعضای اوپک تلاش می‌کردند با تولید بیشتر و ارزان‌فروشی سهم خود را در بازار حفظ کنند اما اندکی بعد به این نتیجه رسیدند که این رویکرد نتیجه عکس دارد. به این ترتیب در پایان سال ۲۰۱۶ پیمان بی‌سابقه کاهش عرضه بین اوپک و چند کشور دیگر از جمله روسیه منعقد شد و با کمال تعجب، از ابتدای سال گذشته این برنامه به درستی اجرا شده است. در واقع اوپک به این نتیجه رسید که مبارزه با نفت شیل بی‌فایده است و نیز برای اثرگذاری بر بازار حضور تولیدکنندگان بزرگ به ویژه روسیه در برنامه کاهش عرضه ضروری است. ایده اوپک پلاس یعنی همراهی اعضای اوپک با تولیدکنندگان غیرعضو این سازمان نشانه‌ای آشکار از تغییری بزرگ در رفتار اوپک است. اوپک حدود ۳۰ درصد نفت مورد نیاز جهان را تامین می‌کند و کشورهایی که اکنون در برنامه کاهش عرضه حضور دارند نیز تامین‌کننده بخشی بزرگ از تقاضای جهان برای نفت هستند.
پیشرفت دیگری که در همکاری دو گروه از تولیدکنندگان پدید آمده شکل‌گیری کمیته مشترک نظارت بر پایبندی اعضا به برنامه کاهش عرضه است. این کمیته با استفاده از گزارش‌های منابع مستقل، به‌طور شفاف میزان رعایت برنامه از سوی اعضا را مشخص می‌کند. این پیشرفت پیامی روشن به بازار می‌دهد مبنی بر اینکه اعضای اوپک توانسته‌اند هم در داخل این سازمان هم در همکاری با دیگر تولیدکنندگان نفت، بر بازار تاثیر پایدار بگذارند. البته ایجاد باور به تغییر رویه، زمانبر است. اوپک و دیگر کشورها باید صبور باشند و بدانند که پایبندی چندماهه به برنامه کاهش عرضه باید ادامه پیدا کند تا تاثیرات بزرگ‌تر در بازار داشته باشد.
خوشبختانه این کشورها تجربه تفرقه و رقابت منفی را پشت سر گذاشته‌اند و می‌دانند که تنها راه، همکاری و اقدام هماهنگ است. امسال وضعیت اقتصاد جهان بهتر از سال گذشته است و تقاضا برای نفت رشد بیشتری نسبت به سال قبل دارد. این یک عامل مثبت برای دلگرم کردن اعضای اوپک و دیگر کشورهای حاضر در گروه است. سال آینده میزان تولید نفت شیل در آمریکا کاهش خواهد یافت به این معنا که امسال تولید این نوع نفت در آمریکا به اوج می‌رسد. افت تولید نفت شیل به رشد قیمت‌ها کمک می‌کند. در این میان، اوپک هنگام تدوین چارچوب همکاری‌های بلندمدت با دیگر تولیدکنندگان نفت به ویژه روسیه باید مراقب رضایت غیرمنطقی از شرایط بازار باشد. در گذشته رشد قیمت‌ها سبب کاهش پایبندی به برنامه‌های این سازمان شد و نتیجه آن، آغاز دوران دشوار در بازار بود. از سوی دیگر اعضای اوپک نباید امید خود را به اثرگذاری برنامه کاهش عرضه از دست بدهند. درست است که رشد تولید نفت شیل در آمریکا سبب فشار بر قیمت‌ها شده اما این شرایط زودگذر خواهد بود.اگر اوپک و دیگر کشورهای حاضر در برنامه کاهش عرضه نفت ثابت کنند همکاری و پایبندی‌شان به این برنامه و طرح‌های بلندمدت بالاست، قطعا شرایط بازار نفت امسال بهتر از سال قبل خواهد بود. هنگام تدوین چارچوب همکاری‌های بلندمدت، اوپک و دیگر تولیدکنندگان نفت باید به این موضوع توجه داشته باشند که رقبای آنها به ویژه آمریکا در پی افزایش سهم خود در بازار جهانی نفت هستند. این واقعیت ضرورت همکاری عمیق‌تر و بلندمدت بین اوپک و روسیه را بیشتر نشان می‌دهد.
سوپر گروه نفتی
حال این سوال مطرح است که اگر تلاش‌های کنونی به نتیجه برسد و این گروه بزرگ تشکیل شود، چه اقداماتی انجام خواهد داد؟ در حال حاضر اعضای اوپک به همراه روسیه، عمان، مکزیک، قزاقستان و چند تولیدکننده کوچک دیگر در برنامه کاهش عرضه حضور دارند. از دسامبر سال ۲۰۱۶ که توافق شد میزان عرضه نفت کاهش یابد این کشورها به تعهد خود عمل کرده‌اند تا از مازاد عرضه بکاهند و ترتیبی دهند تا ذخیره نفت در اقتصادهای توسعه یافته کاهش یابد. این عامل به رشد قیمت‌ها و رفع مشکلات اقتصادیکشورهای یادشده کمک فراوانی کرده و خواهد کرد.
در ابتدای اجرای این برنامه، پیشرفت بسیار کم بود، اما اکثر کشورها ناامید نشده‌اند و طبق برنامه عمل کردند. این عامل در کنار رونق اقتصادی جهان در نیمه دوم سال گذشته میلادی به رشد قیمت‌ها و کاهش ذخیره نفت در اقتصادهای بزرگ منجر شده است. برنامه کنونی کاهش عرضه نفت، پایان سال جاری میلادی منقضی می‌شود؛ اما ضروری است برای بعد از آن تاریخ برنامه‌هایی تدوین شود. این ضرورت از سوی همه اعضا احساس می‌شود اما مشکلات و چالش‌هایی در برابر اجرای اقدامات ضروری وجود دارد.
نخستین چالش این است که ضروری است قبل از افزایش قابل ملاحظه قیمت ها، برنامه کاهش عرضه نفت تعدیل شود اما اعضای گروه باید مراقب باشند این تعدیل به شکلی نباشد که بازار اعتماد خود را به توانایی این کشورها در تاثیرگذاری بر قیمت‌ها از دست بدهد. در گذشته اوپک در عبور از این چالش موفق عمل نکرده است به این معنا که اقدامات این سازمان برای کنترل بازار عموما با تاخیر انجام شده و به همین دلیل نوسان‌های شدید در قیمت‌ها رخ داده است. واقعیت این است که تقاضای جهانی برای نفت امسال حدود ۵/ ۱ میلیون بشکه بالاتر از سال گذشته خواهد بود و تداوم برنامه کاهش عرضه در آینده نزدیک به تعادل بین عرضه و تقاضا منجر می‌شود؛ این امر رشد قیمت‌ها را در پی دارد و اگر تصمیم اوپک و دیگر کشورها درست و منطقی نباشد قیمت‌ها ممکن است رشد قابل ملاحظه‌ای داشته و سبب افزایش تولید نفت در دیگر کشورها شود.
دومین چالش این است که اوپک و روسیه نباید کاری کنند که تولید نفت شیل به ویژه در آمریکای شمالی رشد شدید پیدا کند. اگر قیمت‌ها بیش از حد رشد کند و افزایش تقاضای جهانی محدود باشد، تولید نفت در مناطق فراساحلی برزیل و آرژانتین افزایش خواهد یافت.
سومین چالش این است که برنامه‌های آینده نباید سبب رقابت کشورهای عضو اوپک شود. عراق برنامه‌های واقع بینانه برای توسعه ظرفیت تولید نفت دارد و میزان پایبندی این کشور به برنامه کاهش عرضه بسیار پایین بوده است. همچنین ایران، روسیه، مکزیک، قزاقستان، کویت و امارات هر یک برنامه‌های خاص خود را برای بالا بردن ظرفیت تولید نفت دارند. مسلما افزایش ظرفیت تولید برای تامین تقاضای رو به شد جهان ضروری است؛ اما افزایش ظرفیت تولید در برخی کشورها سبب می‌شود سهم آنها در تولید و عرضه نفت بیشتر شود. این نوعی رقابت خطرناک به‌وجود می‌آورد که از قدرت اوپک خواهد کاست.
چهارمین چالش، ابهام درباره افق تقاضا برای نفت است. عوامل بسیار مختلف بر بازار نفت و قیمت‌ها تاثیر دارند: سیاست‌های زیست‌محیطی، رشد استفاده از خودروهای برقی، افزایش بهره‌وری و کارآیی در مصرف سوخت و تغییرات نرخ رشد اقتصاد جهان برخی از این عوامل هستند. در سال‌های آینده تقاضا افزایش خواهد یافت و بسیاری از نهادهای تحلیلگر معتقدند تا دو دهه دیگر مصرف نفت جهان به اوج خود خواهد رسید و پس از آن کاهش خواهد یافت. در این میان، سوپرگروه نفتی باید گاه رقابت بین اعضا را مدیریت کند. در سال‌های آینده آن دسته از تولیدکنندگان نفت که همچنان به درآمدهای حاصل از فروش این ماده خام وابستگی شدید دارند با مشاهده کاهش تقاضای جهانی، برای حفظ سهم خود در بازار مجبور به رقابت خواهند شد و این عامل همبستگی سوپرگروه نفتی را تضعیف خواهد کرد.
در واقع در گذشته نیز چنین رفتارهایی از سوی برخی اعضا مشاهده شده است. آنها تلاش کردند با افزودن بر عرضه و ارزان‌فروشی، کاهش قیمت‌ها را جبران کنند. موضوع دیگر که باید هنگام تدوین چارچوب همکاری‌های نفتی مورد توجه قرار گیرد افزایش عرضه نفت از سوی کشورهایی است که اکنون دچار ناآرامی‌های سیاسی هستند. ونزوئلا، الجزایر و اکوادور جزو این کشورها هستند. کشورهای یاد شده اکنون با تمام ظرفیت به تولید نفت نمی‌پردازند؛ زیرا امکان این کار را ندارند اما اگر در آینده شرایط تغییر کند مدیریت رفتار این کشورها دشوار خواهد بود. به‌ویژه آنکه کشورهای یاد شده به‌دلیل سال‌ها مشکلات اقتصادی به شدت به درآمدهای نفتی نیازمند هستند. به این ترتیب در آینده یکی از وظایف سوپرگروه نفتی، رفع این چالش‌ها و تنش هاست.
نکته مهم دیگر این است که وضعیت بازار انرژی جهان در حال تغییر است به این معنا که از یکسو تولید نفت شیل در آمریکا در حال افزایش است و این کشور از لحاظ میزان تولید نفت به‌زودی عربستان و روسیه را پشت سر خواهد گذاشت و از سوی دیگر افزایش استفاده از انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر تحولات بزرگی برای صادرکنندگان نفت به وجود خواهد آورد. حرکت به سمت استفاده بیشتر از گاز طبیعی و انرژی‌های تجدید پذیر تدریجی خواهد بود؛ اما هنگام تدوین چارچوب فعالیت و همکاری گروه بزرگ نفتی، توجه به این تحول ضروری است. سهم انرژی‌های یاد شده از کل انرژی مصرفی جهان در آینده افزایش می‌یابد. با آنکه پیش‌بینی شده سهم نفت همچنان بالاتر از دیگر منابع انرژی خواهد بود اما تولیدکنندگان شاهد تحولات بزرگ در بازار خواهند بود. همکاری‌های فراگیرتر بین این کشورها سبب می‌شود سیاست‌هایی تدوین شود که با شرایط سازگار‌تر خواهد بود. برخی اعضای اوپک و کشورهای که در برنامه کاهش عرضه نفت حضور دارند تولیدکننده گاز هم هستند. در آینده، همکاری‌ها بین این کشورها می‌تواند به حوزه دیگر انرژی‌ها از جمله گاز طبیعی گسترش یابد. مشاهده می‌شود که سوپرگروه نفتی که می‌تواند به «سوپرگروه نفت و گاز» تبدیل شود ظرفیت بالایی برای توسعه دارد. مهم‌ترین موضوع حفظ یکپارچگی و پایبندی به تعهداتی است که اعضای این سوپرگروه حاضر هستند بپذیرند. در واقع هنگام تدوین چارچوب همکاری‌های آینده، درج مقرراتی که اعضا را به پایبندی به تعهدات تشویق و ملزم می‌کند بسیار مهم است.
منشور همکاری بلندمدت
در نشست‌های مختلفی که در سال ۲۰۱۶ برگزار شد، تولیدکنندگان نفت به برنامه‌ای برای کمک به رونق بازار این ماده خام دست یافتند و قرار شد از ابتدای سال گذشته میلادی، عرضه نفت از سوی اوپک و چند کشور دیگر از جمله روسیه، ۱.۸ میلیون بشکه در روز کمتر شود.برخلاف پیش‌بینی‌ها، این برنامه به درستی اجرا شد و در ماه‌های اخیر ذخیره نفت در اقتصادهای بزرگ به ویژه آمریکا که خود یک تولیدکننده بزرگ نفت است، کاهش یافته است. اواخر سال گذشته در نشست اوپک که نمایندگان روسیه و چند کشور دیگر تولیدکننده نفت نیز در آن شرکت داشتند برنامه کاهش عرضه نفت تا پایان سال جاری میلادی تمدید شد البته درباره برخی موضوعات از جمله مدت اجرا پس از پایان سال جاری و اقدامات دیگری که برای ایجاد ثبات در بازار باید انجام شود، سوالات مختلفی مطرح بوده است.
اوپک، روسیه و دیگر کشورهایی که در برنامه کاهش عرضه نفت شرکت دارند به دنبال ایجاد یک «سوپرگروه» نفتی متشکل از تولیدکنندگان نفت هستند. این اقدام چارچوب کاهش عرضه را که از ابتدای سال گذشته ایجاد شده به شکل نهادینه و رسمی درخواهد آورد. این چارچوب در حال حاضر ابهام‌هایی دارد و برای رفع این ابهام‌ها و افزایش تاثیرگذاری تولیدکنندگان نفت، ضروری است یک سوپرگروه با وظایف و عملکرد مشخص تشکیل شود. پس از کاهش شدید قیمت نفت در سال ۲۰۱۴ که حاصل چند عامل از جمله رشد تولید در آمریکا، ارزان‌فروشی نفت از سوی عربستان، کند شدن رشد تقاضای جهانی برای نفت و افزایش ارزش دلار بود، قدرت تاثیرگذاری اوپک بر بازار نفت و قیمت‌ها به شدت کاهش پیدا کرد. در آن دوران تولیدکنندگان نفت تلاش می‌کردند سهم بالاتری در بازار کسب کنند در نتیجه به ارزان‌فروشی روی آوردند اما پس از مدتی به این نتیجه رسیدند که این اقدامات به زیان آنها خواهد بود و سبب رونق بازار نخواهد شد. اکنون این باور وجود دارد که همکاری در مسیر بالابردن قیمت‌ها بهترین روش است و مشاهده شده که این روش تاثیرات مورد نظر را در بر داشته است. تحلیلگران معتقدند اگر تولید نفت در آمریکا افزایش پیدا نمی‌کرد قیمت نفت اکنون در سطوح بسیار بالاتر قرار داشت، اما همواره این هراس وجود داشته که بالا رفتن قیمت‌ها به افزایش تولید منجر شود و قیمت‌ها بار دیگر سقوط کند.
در ۱۴ ماه اخیر که برنامه کاهش عرضه اجرا شده بر خلاف انتظار تمامی کارشناسان، میزان پایبندی اوپک و دیگر کشورها به این برنامه بسیار بالا بوده است. البته کاهش غیرداوطلبانه تولید نفت ونزوئلا به برنامه کاهش عرضه کمک کرده است با این حال اوپک و دیگر کشورهای همراه با برنامه کاهش عرضه نفت، همواره به این سوال فکر کرده‌اند که پس از پایان سال جاری میلادی چه باید کرد؟ در واقع سوالات زیادی مطرح شده است. برای مثال در چه سطح قیمتی می‌توان برنامه کاهش عرضه را تغییر داد؟ از همان ابتدا درباره میزان کاهش عرضه و مدت اجرای برنامه یاد شده سوالاتی مطرح بوده است. نکته مهم این است که رشد قیمت‌ها به حدود ۷۰ دلار به سودده شدن فعالیت شرکت‌های نفتی فعال در حوزه تولید نفت شیل در آمریکا منجر می‌شود.
کارشناسان معتقدند اوپک و روسیه با پند گرفتن از تجربه‌های گذشته اکنون می‌دانند که راه حل مشکلات بازار نفت، همکاری و پایبندی به برنامه‌هایی است که برای بالا بردن قیمت‌ها تدوین می‌شود. به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود چارچوب نهادینه برای مدیریت بازار نفت پس از پایان سال جاری میلادی، به‌زودی تدوین شود. عربستان و روسیه امیدوار هستند پیش‌نویس این چارچوب تا قبل از پایان سال تدوین شود. وزیر نفت امارات می‌گوید: «هدف، ایجاد برنامه مدون برای مدتی طولانی‌تر است. در یک سناریوی خوش‌بینانه، پیش نویس همکاری بلندمدت از سوی ۲۴ کشوری که در برنامه کاهش عرضه حضور دارند قبل از پایان امسال امضا خواهد شد.» دبیر کل اوپک نیز می‌گوید: «مبنای همکاری اعضای اوپک و تولیدکنندگان غیر عضو این سازمان در حال شکل‌گیری است.» اگر چنین همکاری چارچوب‌مند و نهادی شکل گیرد، تاثیری بزرگ بر بازار نفت و قیمت‌ها خواهد داشت.
در چند دهه اخیر اوپک نقش مدیریت بازار نفت را بازی کرده به این معنا که در دوران افزایش قیمت‌ها بر تولید خود افزوده و در دوران سقوط قیمت‌ها از تولید خود کاسته است؛ به‌طوری که تعادل در بازار حفظ شود. در سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ یعنی دورانی که اوپک تاثیرگذاری کمتری بر بازار داشت شاهد افت و خیزهای بزرگ در قیمت‌ها بودیم و آینده مبهم بود. بازگشت اوپک به وضعیت قبل از پایان سال گذشته میلادی، سبب ثبات نسبی در بازار شد و قیمت‌ها را بالا برد. همچنین کاهش عرضه و تاثیر روانی قدرت اوپک در مهار بازار با حضور روسیه در برنامه کاهش عرضه، افزایش یافت.
کارشناسان می‌گویند چارچوب دائمی برای همکاری اوپک و روسیه بر ثبات بازار و قدرت این تولیدکنندگان در تاثیرگذاری بر بازار خواهد افزود. این به معنای آن نیست که نوسانی مشاهده نخواهد شد بلکه به این معناست که نوسان‌ها و ابهام‌ها کمتر می‌شود. افزایش تولید نفت شیل در آمریکا به پیچیده‌تر شدن معادلات بازار نفت منجر شده است اما اکنون اوپک و روسیه بیش از گذشته معتقدند برای تاثیرگذاری بر بازار باید همکاری کنند و این به آن معناست که ضروری است سطح همکاری‌ها فراتر از برنامه کاهش عرضه باشد.پیش بینی شده امسال تولید نفت شیل در آمریکا بیش از یک میلیون بشکه افزایش خواهد یافت. در این شرایط اثرگذاری اوپک و روسیه بر عرضه نفت بیش از هر زمان دیگری ضروری است تا از سقوط قیمت‌ها جلوگیری شود. وزیر نفت امارات می‌گوید: «دلیلی وجود ندارد که همکاری بین اوپک و روسیه ادامه پیدا نکند و گسترش نیابد. ضروری است چارچوبی منطقی برای این همکاری تدوین تا منافع همه تامین شود و ابهام‌هایی که در ماه‌های اخیر وجود داشته از میان برود.»
تا کنون میزان پایبندی به برنامه کاهش عرضه بسیار عالی بوده و تمامی نشانه‌ها حاکی است تا پایان امسال این همکاری ادامه پیدا خواهد کرد. برخی نهادهای تحلیلگر و بانک‌های سرمایه‌گذاری معتقدند در ماه‌های آینده اوپک به هدف خود یعنی متعادل کردن عرضه و تقاضا خواهد رسید و میزان ذخیره نفت در اقتصادهای توسعه یافته بیش از پیش کاهش خواهد یافت. انتظار می‌رود این ذخیره تا اواسط سال جاری میلادی به کمتر از متوسط ۵ ساله برسد. البته احتمال دارد تحقق این هدف از میزان پایبندی اعضا به برنامه کاهش عرضه بکاهد.وزیر نفت عربستان گفته است همکاری اعضای اوپک و تولیدکنندگان غیر عضو این سازمان ادامه پیدا خواهد کرد حتی اگر اهداف برنامه کاهش عرضه تحقق یابد و بازار با کسری عرضه نسبت به تقاضا مواجه شود.نشست بعدی اوپک که در آن نمایندگان روسیه و دیگر کشورهای تولیدکننده نفت حضور خواهند داشت حدود ۴ ماه دیگر برگزار خواهد شد. تا آن زمان این کشورها روی پیش‌نویس منشور همکاری‌های بلندمدت کار خواهند کرد. ثبات در بازار نفت همچنین سبب می‌شود ابهاماتی که تاکنون از سرمایه‌گذاری شرکت‌های نفتی جلوگیری کرده است، رفع شود.
منبع: روزنامه اطلاعات